Korona VS kultura, galeritë dhe muzetë e botës me humbje deri në 80%

Pandemia mbylli teatrot, koncertet dhe ekspozitat, duke dëmtuar shumë profesione të pavarura. Si do të rishfaqet industria krijuese?

Vizitorë në Messe në St. Agnes, një panair i vogël arti i organizuar nga König Galerie si pjesë e Javës së Artit në Berlin.

Sektori krijues është goditur rëndë nga ndryshimet shoqërore të shkaktuara nga koronavirusi. Anembanë Europës institucionet e vjetra kulturore u detyruan të mbyllnin dyert e tyre për herë të parë në dekada, madje disa për herë të parë që nga lufta e dytë botërore. Problemet ekonomike goditën në një kohë kur kultura (filma, libra, muzikë) po ofronte lehtësim, ngushëllim dhe argëtim për tërë popullatën e detyruar që të bllokohej.

Shifrat zbulojnë shkallën e rënies ekonomike. Në fillim të krizës, një sondazh i galerive në të gjithë botën zbuloi një rënie prej 70 përqind të të ardhurave, duke lënë shumë të tilla të falimentonin. Muzetë panë të ardhurat të binin me 80 përqind, sipas Rrjetit të Organizatave Muzeale Europiane.

Freelancer (profesionistë të panvarur) të shumtë të sektorit u ekspozuan papritmas në anët e rrezikshme të ekonomisë gig. Për shembull trupa e cirkut me famë botërore Cirque du Soleil, e cila në mars pushoi 95 përqind të forcës së punës, duke anulluar shfaqjet në shtatë vende.

Ndikimi ‘shkatërrues’

Komisioni Europian ishte i shpejtë për të pranuar trazirën e industrisë krijuese, me Mariya Gabriel, komisioner që duke u përballur me situatën në fushën kulturore, e përshkroi ndikimin si ‘shkatërrues’. Politikanët europianë nga rreth blloku folën për rëndësinë e një linje të mundshme shpëtimi për krijuesit.

Dhe sektori është i rëndësishëm: në Itali, për shembull, arena e muzeve të financuara nga shteti, përpara shpërthimit, ishte vlerësuar në 27 miliardë €, ose pothuajse 2 përqind e produktit të brendshëm bruto, duke e bërë atë vetëm pak më të vogël se bujqësia.

Të dhënat paraprake nga Eurostat sugjerojnë që pandemia mund të prekë 7.3 milion vende pune në sektorin e kulturës dhe krijimit në të gjithë Bashkimin Europian. Prej tyre, rreth një e treta janë të vetë-punësuar dhe nuk kanë mbrojtje të përshtatshme sociale.

Politikat e stimulimit ekonomik janë kryesisht punë në dorë të qeverive kombëtare, të cilat vendosin se si të mbështesin një ekonomi të sëmurë dhe cilët sektorëve do t’u japin përparësi. Shumica e kombeve europiane ofruan lehtësim shtesë për bizneset e vogla, stafin dhe të vetë-punësuarit – fonde të cilat janë gjithashtu të arritshme për firmat krijuese. Shumica e qeverive kanë zbuluar masa të veçanta edhe për industritë krijuese.

Disa prej tyre kanë qenë në shkallë të vogël dhe specifike. Ministria Bullgare e Kulturës tha se do të niste një konkurs për të inkurajuar leximin dhe mbështetur rrjetin e saj të bibliotekave. Dhe stacionet radiofonike daneze, në dialog me Ministrinë e Kulturës, po nxisin muzikën e prodhuar Daneze për të mbështetur artistët vendas.

Ka pasur edhe injektime të mëdha parash. Në maj, presidenti francez, Emmanuel Macron, bëri thirrje për një zgjatje 12-mujore të përfitimeve të veçanta nëë vend për papunësinë për aktorët, interpretuesit, muzikantët dhe teknikët – një skemë e krijuar për t’i mbrojtur ata gjatë pauzave të papritura midis vendeve të punës. Macron tha se ndërmarrjet e vogla dhe punëtorët e pavarur më të prekshëm nga kriza do të kishin të drejtën për një fond të veçantë 7 miliardë euro mbështetje. Dhe Qendrës Kombëtare të Muzikës “veçanërisht të goditur” do t’u jepen një shtesë prej 50 milion €.

Gjermania, gjithashtu, ka marrë përgëzime ndërkombëtare për përgjigjen e saj të shpejtë në ndihmë të një industrie në vështirësi. Në qershor, si pjesë e një fondi të madh stimulimi, Gjermania akordoi një paketë prej 50 miliardë eurosh që synonte profesionistët e pavarur dhe bizneset e vogla, duke përfshirë artin dhe industritë kulturore. Kjo u shpërnda brenda katër ditësh. Senati i Berlinit gjithashtu ofroi grante për punëtorë të pavarur dhe biznese të vogla në sektorin e kulturës.

Në zgrip

Sidoqoftë, shumë artistë dhe krijues janë ende në zgrip. Në Gjermani, për shembull, fondet federale mund të përdoren vetëm për të kompensuar kostot e biznesit, jo shpenzimet personale të tilla si kontributet e sigurimeve shëndetësore ose qiraja e banesave, duke lënë shumë profesionistë të pavarur të bllokuar. Një peticion i nënshkruar nga pothuajse 300,000 artistë paralajmëroi që krijuesit ‘gjithsesi jetojnë në buzë të nivelit të mbijetesës, por anulimi masiv aktual i eventeve kulturore kërcënon t’i shtyjë ata në këtë skaj’.

Ai konkludon: ‘Shoqëria mund të jetë në gjendje të bëjë pa jetë kulturore për disa kohë. Por nëse e bën këtë për një kohë të gjatë, ne mund të përfundojmë pa dikë që të ta ringjallur atë. ‘

Si do të duket një skenë krijuese pas koronës? Deri më tani, nuk ka përgjigje të prera. Industria ka dalë me formate të reja të cilat janë imagjinare por janë financiarisht të paqëndrueshme. Shumë punë krijuese janë ridrejtuar tek audiencat në internet, me filma, shfaqje dhe kurse të ofruara shpesh falas ose me një çmim të ulët.

Sapo u rihapën disa syresh, teatrot dhe kinematë kanë parë shitjen e biletave të bien në numër për shkak të nevojës për distancë sociale në auditorë. Shfaqjet dhe festivalet e mëdha mbeten larg realitetit.

Megjithatë, tregues i përshtatshmërisë së këtij sektori jetësor, krijimi artistik gjithashtu është transformuar nga sot për nesër, duke përpunuar dhe përshkruar një shoqëri në tranzicion. Teatro Real i Madridit hapi dyert përsëri pas bllokimit me një version të modifikuar të Verdi’s La Traviata, duke përfshirë interpretues të distancuar nga njëri-tjetri,  të veshur me maska ​​kirurgjikale – megjithëse jo pa probleme.

Për sa kohë që shfaqja mund të lejojë të vazhdojë, krijuesit e Europës do të vazhdojnë të krijojnë. /Burimi: Social Europe/ Solli në shqip: Gazeta “Si”/